Thủy tổ họ Phan Phước Đức – Quế Châu: Đức Vi công Phan Văn Lang là hậu duệ đời thứ 10 của phò mã: “Thành Hoàng Thuận Quốc Công” Phan Công Thiên và “đệ nhất phẩm phu nhân” công chúa Trần Ngọc Lãng con vua Trần Dụ Tông(những thông tin nầy lấy từ phả đại Phan tộc Đà Sơn)
Cùng với các dòng họ khác, họ Phan Phước Đức – Quế Châu (gọi tắt là họ Phan) không chỉ có công lớn trong việc khai sơn phá thạch từ những ngày đầu mở cõi (1346) mà còn là một dòng họ nổi tiếng về văn chương khoa bảng. Dưới vương triều Nguyễn họ Phan đã làm nên một kỳ tích trên con đường khoa cử: 01 tiến sĩ, 04 cử nhân, 18 tú tài. Thượng thư bộ lễ hội nguyên Tiến sĩ Phan Quang là một trong những Ngũ Phụng Tề Phi đã góp phần làm rạng danh đất học xứ Quế nói riêng và xứ Quảng nói chung mà tiếng thơm mãi còn lưu truyền đến hôm nay và muôn đời sau.
Các thế hệ hậu duệ con cháu họ Phan hôm nay rất xứng đáng trong việc kế thừa, phát huy, làm giàu truyền thống tốt đẹp của dòng họ; vững bước tiến lên xây dựng gia đình ấm no hạnh phúc, dòng họ vững mạnh. Căn cứ vào chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước, căn cứ vào quy ước tộc họ văn hóa,…con cháu toàn tộc vượt mọi khó khăn, tích cực thực hiện chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước, hưởng ứng phòng trào xây dựng gia đình văn hóa, tộc họ văn hóa và đạt được những thành quả ban đầu rất quan trọng tạo nền móng vững chắc để dòng họ có bước đi ổn định ,hiệu quả trong tương lai. Những kết quả xây dựng việc họ trong thời gian qua được thể hiện như sau:
Hình thành các tổ chức của tộc, của phái
Để quản lý, vận động, điều hành,…bà con toàn tộc thực hiện có hiệu quả việc tộc, việc xã hội,…họ Phan đã thành lập được Hội đồng gia tộc, thường trực Hội đồng gia tộc, ban trị sự các phái, chi hội khuyến học tộc, các phân chi hội khuyến học phái, hội Nàng dâu, ban chấp hành hội Nàng dâu và các chi hội nàng dâu tại các phái. Cùng với đó, Hội đồng gia tộc cũng quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ,…cho từng tổ chức này để làm căn cứ hoạt động.
Các văn bản đã ban hành làm căn cứ để hoạt động
Họ Phan tổ chức các hoạt động để xây dựng dòng họ không chỉ trên những quy định của Đảng, Nhà nước mà còn căn cứ vào những quy định mang nét đặc thù của dòng họ không trái với quy định của pháp luật. Những quy định đặc thù này thể hiện tại các văn bản do Hội đồng gia tộc ban hành hoặc do Hội đồng gia tộc trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt như: Quy ước xây dựng tộc họ văn hóa được UBND huyện Quế Sơn phê duyệt với 06 chương 17 điều, quy chế hoạt động của Hội khuyến học và Hội nàng Dâu tộc do UBND xã Quế Châu phê duyệt. Các nghị quyết, kế hoạch thực hiện nghị quyết, các thông báo về nội dung cuộc họp thường kỳ và bất thường,…của Hội đồng gia tộc đến các chi, phái và bà con toàn tộc.
Các hoạt động cụ thể và kết quả đạt được
Việc hình thành các tổ chức của tộc, của phái và những quy định chức năng nhiệm vụ cụ thể cho từng tổ chức nầy như đã trình bày là một cơ chế hợp lý để hoạt động của dòng họ, của các chi, phái,…có tổ chức, có kế hoạch, vận hành khá đồng bộ và hiệu quả.
Hoạt động của Hội đồng gia tộc, thường trực Hội đồng gia tộc
Hội đồng gia tộc tổ chức lễ ra mắt phát động xây dựng tộc họ văn hóa để triển khai, quán triệt quy ước tộc họ văn hóa họ Phan; vận động bà con toàn tộc đăng ký xây dựng gia đình văn hóa, tộc họ văn hóa. Đã vận động bà con góp công, góp quả xây dựng từ đường Phan tộc khang trang, bề thế xứng với tầm vóc của một dòng tộc văn chương khoa bảng. Đã tôn tạo được hầu hết phần mộ của thủy tổ và của tổ tiên.; đã xây dựng được gia phả. Hội đồng gia tộc ban hành các nghị quyết để bà con thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ của địa phương.
Hoạt động của ban trị sự phái
Ban trị sự các phái đã tham gia đầy đủ các cuộc họp do Hội đồng gia tộc tổ chức để phản ảnh kết quả bà con thực hiện nghị quyết, kế hoạch của Hội đồng gia tộc, đồng thời tiếp thu những nhiệm vụ mới của tộc để phổ biến lại cho bà con trong phái thực hiện. Tổ chức các cuộc họp của bà con trong chi, phái để đánh giá tình hình hoạt động trong thời gian qua và bàn bạc thống nhất công việc trong thời gian đến. Ban trị sự các phái vận động bà con đóng góp các loại quỹ cho phái, cho tộc; tổ chức khen thưởng cho con cháu trong phái đạt thành tích cao trong học tập và xét chọn con cháu đạt tích học tập xuất sắc của phái đề nghị tộc khen thưởng.
Hoạt động của chi hội khuyến học
Hằng năm nhân dịp tu tảo phần mộ, chi hội khuyến học quán triệt để bà con tích cực thực hiện luật giáo dục, luật phổ cập giáo dục, quy chế hoạt động của hội khuyến học các cấp, đặc biệt thực hiện quy chế hoạt động của chi hội khuyến học họ Phan. Vận động bà con tạo mọi thuận lợi để con cháu có điều kiện học tập tốt; nhắc nhở bà con quan tâm theo dõi, giáo dục đạo đức, lối sống cho con cháu, cố gắng để không con cháu nào họ Phan vi phạm các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật. Vận động bà con toàn tộc trong và ngoài nước đóng góp tài chánh gây quỹ khuyến học, khuyến tài. Tại ngày tu tảo phần mộ, chi hội khuyến học tổ chức trang trọng lễ tuyên dương khen thưởng những cháu học sinh đạt thành tích xuất sắc trong học tập, thi cử ngay tại từ đường Phan tộc để các cháu có dịp đốt nén tâm hương dâng lên tổ tiên để tỏ lòng tri ân.
Hoạt động của hội nàng Dâu
Về mặt tổ chức, họ Phan đã thành lập được hội nàng Dâu và cử được ban chấp hành Hội nàng Dâu; thành lập được các chi hội nàng Dâu của phái. Đã ban hành được quy chế hoạt động cho hội nàng Dâu. Hội nàng Dâu tộc, các chi hội nàng Dâu phái đã đi vào hoạt động và đã đạt được những thành tích ban đầu, góp phần thuận lợi cho việc xây dựng tộc họ vững mạnh.
Đồng thời với việc tham gia tích cực có hiệu quả các hoạt động của tộc họ, hội nàng Dâu còn vươn ra thực hiện có hiệu quả các chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, các nhiệm vụ của chính quyền địa phương, các cuộc vận động lớn, phong trào thi đua lớn do mặt trận tổ quốc Việt Nam và hội liên hiệp Phụ nữ Việt Nam các cấp phát động. Như các phong trào: “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”, “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, …100% nàng dâu họ Phan tích cực thực hiện và vận động gia đình thực hiện các phong trào do phụ nữ xã Quế Châu phát động như: “Hỗ trợ phụ nữ phát triển kinh tế, thoát nghèo bền vững; xây dựng gia đình ấm no, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc, gia đình 5 không 3 có”.
Kết quả đạt được
Từ những nhiệm vụ đã thực hiện như được trình bày, họ Phan đã gặt hái được một số kết quả như sau:
+ Chấp hành nghiêm túc chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; thực hiện tốt các nhiệm vụ, các cuộc vận động lớn, các phong trào thi đua lớn do địa phương phát động.
+ Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của công dân trên tất cả các lĩnh vực
+ Thực hiện tốt các nghị quyết của Hội đồng gia tộc
+ Xây dựng thành công gia đình văn hóa, tộc họ văn hóa.
Đánh giá chung
Tộc Phan đã hình thành được các tổ chức từ tộc đến phái, chi; đã quy định được chức năng nhiệm vụ cho từng tổ chức này, nên các hoạt động của tộc nếu từ trước mang tính tự phát là chủ yếu thì đến nay các hoạt động này đã từng bước ổn định, có nề nếp, có kế hoạch và đã được những thành tích như đã trình bày. Những thành tích ban đầu mang tính nền móng này sẽ là tiền đề, là động lực để họ Phan tiếp tục gặt hái được những thành tích tốt đẹp trong thời gian tới.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích đã đạt được, các hoạt động của họ Phan còn những hạn chế cần tiếp tục khắc phục, đó là: Các tổ chức của tộc, của phái thực hiện chưa tốt chức năng, nhiệm vụ của tổ chức mình; sự phối kết hợp giữa các tổ chức chưa được thường xuyên, hiệu quả chưa cao; một số ít con cháu, hộ gia đình chưa tự giác cao trong việc thực hiện nghị quyết của tộc,…nên sức mạnh nội lực của dòng tộc chưa được phát huy nhiều, tiềm năng của dòng tộc rất lớn nhưng khai thác chưa được triệt để. Do vậy mà thành tích xây dựng gia đình văn hóa, tộc họ văn hóa chưa tương xứng với tầm vóc của dòng tộc, với mong đợi của bà con.
Phương hướng đến
Trong thời gian đến, họ Phan tiếp tục phát huy những thành tích và những kinh nghiệm tích lũy được trong xây dựng gia đình văn hóa, tộc họ văn hóa của thời gian qua; ra sức khắc phục những hạn chế như đã trình bày; củng cố kiện toàn các tổ chức của dòng họ đủ mạnh để phát huy sức mạnh nội lực, tranh thủ được nhiều nhất sức mạnh ngoại lực, tạo nên sức mạnh tổng hợp để xây dựng dòng họ đạt được những thành tích mới, to lớn hơn cả về bề rộng lẫn chiều sâu.
