Phả tộc họ Phan thôn Phước Đức, xã Quế Châu, huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam là bộ tư liệu về cội nguồn, quá trình phát triển; công lao đóng góp của tổ tiên,… cho dòng họ, quê hương, tổ quốc…trong công cuộc mở cõi, định canh định cư, kiến lập xã hiệu…
Phả tộc là di sản tinh thần quý báu của dòng họ tạo nên ý thức tâm linh – thứ sinh khí vô hình kết nối keo sơn các thế hệ con cháu cùng chung huyết thống để rèn đức, luyện tài, lập thân lập nghiệp,…xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc, dòng họ đoàn kết vững mạnh,…góp phần xây dựng quê hương, tổ quốc…
Cách đây khoảng 500 năm, tổ tiên chúng ta từ Bàn Lãnh (nay là xã Điện Trung thị xã Điện Bàn) đến lập nghiệp đầu tiên tại làng Phước Thượng (nay là thôn Phước Thượng xã Quế Thuận), rồi lần lượt tiếp theo là xứ Ao Thành, núi Đá Tịnh (nay là thôn Phước Thành xã Quế Thuận), Chợ Đàng, Phước Đức (nay là thôn Phước Đức xã Quế Châu), xứ Trà Sơn (nay là xã Quế An) và làng Xuân Tây (nay là xã Phú Thọ). Mặc dầu được người đời biết đến như là một trong những dòng họ lớn của địa phương nhưng đến nay họ Phan chúng ta vẫn chưa có được một bộ phả tộc đầy đủ các nội dung của một bộ phả hoàn chỉnh. Nhưng, tổ tiên chúng ta tại mỗi gia đình, chi, phái, hệ,…đã có ý thức cẩn trọng lưu giữ được những tư liệu quý báu có liên quan đến lịch sử dòng họ. Nhờ vậy, mà vào năm 1983 chúng ta đã biên soạn được một bộ phả hệ cho dòng họ. Đây là phả hệ đầu tiên được nghiên cứu, sưu tu, xử lý, kết nối,…biên soạn công phu, có tính khoa học và lịch sử . Tại thời điểm bấy giờ (1983) trong điều kiện từng cá nhân, mỗi gia đình, mỗi dòng họ,…đến cả nước còn bộn bề những khó khăn…, cần phải lo toan giải quyết;vậy mà mà họ ta đã quyết tâm để có được một bộ phả hệ thì quả là một cố gắng lớn, một việc làm rất có ý nghĩa…đáng được các thế hệ con cháu hậu sinh ghi nhận, đánh giá cao và biết ơn trang trọng.
Nội dung phả hệ năm 1983 giới hạn trong phạm vi tìm hiểu về cội nguồn của thủy tổ, quá trình phát triển các hệ tộc, phái hệ, chi hệ, …của dòng họ từ đời thứ nhất trở về sau chứ chưa biên soạn được một bộ phả tộc đầy đủ cho dòng họ. Đối với hệ tộc 1, phả hệ năm 1983 biên soạn khá hoàn chỉnh từ đời thứ nhất đến đời thứ 13, các đời còn lại hoặc biên soạn chưa đầy đủ (như đời 14, đời 15) hoặc chưa biên soạn hoàn toàn (như đời 16, đời 17). Đặc biệt đối với hệ tộc 2, từ đời thứ 7 về sau thì chưa được biên soạn tại phả hệ này. Đây chính là những lý do để chúng ta tiếp tục biên soạn phả tộc lần này. Việc biên soạn phả tộc cũng để đáp ứng nguyện vọng con cháu toàn tộc tại các kỳ tảo mộ năm quý tỵ (2013) và giáp ngọ (2014).
Phả tộc biên soạn lần này là loại phả đầy đủ (hay còn gọi là phả hoàn chỉnh). Về mặt bố cục gồm có bốn phần. Phần một: lời mở đầu; phần hai: Chính phả có 3 chương : gồm chương 1 là Phả ký, chương 2 là Phả hệ, chương 3 là Phả đồ; phần ba: ngoại phả; phần tư: phụ khảo. Hình thức phả tộc là quyển phả. Trọng tâm phả tộc là phần chính phả mà trong đó chương phả hệ, chương phả đồ được biên soạn theo cấu trúc: Thủy tổ phả, hệ tộc phả, phái phả, chi phả và gia phả. Phần ngoại phả và phần phụ khảo là rất cần thiết vì giúp cho con cháu biết đầy đủ, chi tiết hơn những nét đặc trưng để tạo được một dòng họ lớn tại địa phương.Phả tộc được lưu trên máy tính để các thế hệ mai sau thuận lợi trong việc điều chỉnh, bổ sung ; cập nhật sự phát triển của dòng họ theo dòng thời gian.
Để biên soạn phả tộc lần này, ngoài việc tiếp tục sưu tra, xử lý thông tin,… từ nhiều nguồn khác nhau, chúng tôi còn chủ yếu dựa vào các tài liệu sau đây: bộ phả hệ dòng họ Phan Phước Đức – Quế Châu biên soạn năm 1983, cuốn Phan tộc thế phổ dòng họ Đà Sơn Quảng Nam – Đà Nẵng do hội đồng gia tộc Phan tộc chư phái Quảng Nam – Đà Nẵng xuất bản năm 1997 (gọi tắt là phả tộc họ Phan Đà Sơn), phả hệ Phan tộc phái nhất làng Đông Yên (xã Duy Trinh huyện Duy Xuyên), sách năm năm việc họ tư liệu của hội đồng Phan tộc Việt Nam, Quế Sơn Đất Và Người (cùa các tác giả :Lê Thí, Trương Vũ Quỳnh, Phạm Úc), danh nhân họ Phan Việt Nam do ban cố vấn hội đồng Phan tộc Việt Nam phát hành năm 2012 (tài liệu lưu hành nội bộ), các bài phát biểu, bài nói chuyện, bài diễn văn, bài minh,…có nội dung liên quan đến việc biên soạn phả tộc của những vị có uy tín, trưởng thượng của dòng họ.
Xin phép quý tổ chức, quý cá nhân đang giữ bản quyền của các tài liệu nêu trên,…cho phép chúng tôi được tham khảo, trích dẫn, lược ghi, tổng hợp và sử dụng một phần tư liệu quý giá này để biên soạn phả tộc. Xin chân thành cảm ơn quý tổ chức và toàn thể quý vị.
Phả tộc là lịch sử của dòng họ được lưu hành nội bộ, do vậy chúng tôi có trách nhiệm phải biên soạn trung thực, đầy đủ ,… đúng với những gì đã, đang và sẽ xảy ra đối với dòng họ.
Công việc biên soạn một bộ phả tộc đầy đủ cho một dòng họ lớn là một việc làm quá sức đối với chúng tôi. Nhưng vì tấm lòng thành kính biết ơn vô hạn của con cháu toàn tộc đối với công lao trời bể của tổ tiên; vì trách nhiệm của thế hệ hôm nay đối với các thế hệ con cháu muôn đời sau chúng tôi xin được mạo muội quyết tâm.
Mặc dầu đã có nhiều cố gắng, nhưng vì khả năng có hạn, đặc biệt đối với việc lần đầu tiên biên soạn phả cho một dòng họ lớn có một quá trình phát triển khoảng 500 năm, nên những thiếu sót là không thể tránh khỏi. Chúng tôi rất mong được sự lượng thứ của tổ tiên, sự đồng cảm bỏ qua của các thế hệ con cháu hôm nay và mai sau. Chúng tôi rất mong nhận được từ quý vị nhiều tư liệu quý báu , sự góp ý chân thành đầy trách nhiệm,… và sự nhiệt tình tiếp bước chúng tôi của các thế hệ mai sau để phả tộc tiếp tục được điều chỉnh, bổ sung cho ngày càng hoàn thiện hơn, thực sự xứng đáng là một di sản tinh thần vô giá của dòng họ.
Trưởng ban biên soạn: Nhà Giáo Ưu Tú - Phan Lọc
